Over de stand van de Nederlandse rechtsstaat en haar juridische instituties wordt over het algemeen een zeer positief beeld geschetst. Op de wereldranglijst prijkte Nederland in 2020 zelfs trots met een vijfde plaats. 1 Een stabiele rechtsstaat betekent dat de overheid en de overheidsinstanties hun handelen baseren op de bevoegdheden die zij van de wet hebben gekregen. De overheid moet zich dus, net als de burgers, aan de wet houden. In oorlogstijd geldt er echter een rechtsregime waar de grenzen van de wet mogen worden overschreden. Er gelden hogere strafmaten, er worden nieuwe delicten strafbaar gesteld en sommige gedragingen worden juist gerechtvaardigd indien ze zich hebben voorgedaan in een tijd van oorlog. Het oorlogsrecht is een
rechtsgebied dat met minder waarborgen is omkleed en dit ‘rechtstekort’ wordt vaak gerechtvaardigd door te verwijzen naar de urgentie en uitzonderlijkheid van de situatie. In dit essay zal ik daarom een beeld schetsen van hoe het straf- en oorlogsrecht zich tot elkaar verhouden. Hoe wordt er omgegaan met het strafrecht in tijden van oorlog? Hoe wordt dit gelegitimeerd? En wat voor effect heeft dit voor de rechtsstaat in Nederland? Tot slot zal ik nog kort ingaan op de bijzondere positie van het terrorisme binnen het straf- en oorlogsrecht.

Lees het gehele essay hier